Etxebizitza-politika genero-ikuspegitik argitu behar da
Une garrantzitsu batean gaude etxebizitzen kalitaterako, Ines Sánchez Madariagak eta Ines Novellak, "Generoa, arkitektura eta etxebizitza" ikastaroko zuzendarikideek, azaldutako hainbat arrazoirengatik. Besteak beste, COVIDarengatiko konfinamenduak bizi garen espazioaren garrantzia ikustera behartu baigaitu. Argia edo balkoi bat izatearen garrantzia ikusi dugu, baina baita egonaldi desberdinetan intimitatea eta lan-jarduera ziurtatzeko aukera izatea ere.
Bestalde, autonomia-erkidego batzuk etxebizitzaren eta hirigintzaren kalitate-estandarrak berrikusten ari dira. Euskal Autonomia Erkidegoa Etxebizitzen Bizigarritasunari buruzko Dekretua onartzear dago. Dekretu horrek arau berriak sartzen ditu pertsonen beharretan oinarrituta: denboraren joanera, egoera berrietara, terrazen edo balkoien derrigortasunera egokituta egon beharko dute etxebizitzek, eta zenbait irizpide txertatzen ditu genero-ikuspegitik. Atarietan eta eremu komunetan segurtasunik eza sortzen duten zoko eta angelu itsuak saihesten dira, eta etxebizitzen barruan ahalik eta gehien integratu nahi da egongela-jangela-sukaldea espazioa.
Bi zuzendarikideek aholkua eman diote Eusko Jaurlaritzari dekretu hori idazteko, eta biak bat datoz arkitekto batek etxebizitza bat diseinatzerakoan argi eta garbi planteamendu desberdinak dituen galderari erantzutean. "Diseinua emakume batek egiteak ez du esan nahi emakume horrek genero-planteamendua izan duenik, baina egia da bizitegi-arkitekturaren historian emakumeak begirada desberdinak sartzeko gai izan direla. Margareta Schütte-Lihotzkyk diseinatu zuen "Frankfurteko sukaldea" deritzona, eta sukaldaritza modernoaren bultzatzailea izan zen, funtzionaltasun eta logika irizpideetan oinarrituta. Orain sukaldeko altzari moduan ezagutzen ditugun estalkiak, altzari altuak eta baxuak, etab. Historikoki, emakumeek ideiak eman dituzte etxebizitza beren lan-eremu eroso eta praktikoena bihurtzeko.
Ildo horretan, Inés Sánchez kexu da arkitektura-eskoletan lanbide maskulinizatu gisa ematen den akulturazio profesionala dela eta. Lehen emakumeek, batez ere integrazio bila, gizonen planteamenduak normaltzat hartu zituzten. Haien bizi-esperientzia ez zen esparru profesionalera eramaten. "Gutxienez 30 emakumeko masa kritikoa behar da praktika profesionalak barrutik aldatzeko", eta hori da orain ikusten hasi dena. Emakumeak gehiengoa dira fakultateetan, baina ez lanbidean. Gainera, erabakiak hartzeko ahalmen txikia duten lanpostuetan emakume kontzentrazio handia dago, eta ez eraikuntza handietan. Dena den, ikuspuntu femeninoagoak sartzen ari dira, arkitektura-ikasketetatik bertatik hasita, non lana kooperatiboagoa den eta ordutegietan malguagoa. Gainera, aniztasun handiagoa dago hirigintzako sorkuntza- eta diseinu-prozesuetan. Diseinu horiek emakumeen ikuspegiak hobeto integratzen dituzte.
Genero-ikuspegia lagungarria da pertsonak eta inguruneak hobeto integratzen dituzten diseinu publikoetan; izan ere, oso pertsona desberdinak gara, eta, beraz, ekipamendu oso desberdinak behar ditugu, bai adinagatik, bai beste edozein arrazoirengatik. Espazio publikoak, mugikortasunak eta bestelakoek premia horiei guztiei erantzun behar diete. Emakumeen mugikortasuna desberdina da, oso urrun ez dauden zerbitzu publikoak behar dituen pertsona zaintzaile baten mugikortasuna delako. Mugikortasun horrek segurtasun handiagoko ibilbideak eskatzen ditu, bai egunez, bai gauez. "15 minutuko hiriaren" ideiak bateragarri egin ditzake bizitza pertsonala eta guztion bizitza profesionala, baina, batez ere, emakumeena. Erosketak egin, haurrak eskolara eraman, medikuarengana joan eta lanera joan.
Espazio publiko aktiboa askotariko pertsonekin egiten da. Auzoek bizitegi, ekonomia edo laguntza funtzioak bete behar dituzte, bai eta aisialdi eta kirol funtzioak ere, behar adina berdegunerekin.
Emakumeen genero-ikuspegiak ikuspegi sendoagoa izan dezake iraunkortasunari dagokionez. Ines Novellak honela zioen: "Genero-ikuspegia eta jasangarritasuna, oro har lerrokatuta daude, ia guztian ez bada. Gizonek baino mugikortasun naturalagoa dute, gehiago ibiltzen dira eta bizikleta erabiltzen dute, baina ibilbide seguruagoak ere behar dituzte, haurrentzako aulkitxoa duten bizikletak edo gurditxo bat arrastaka eramateko aukera dutenak. "Ezin da iraunkortasunaren aldeko apusturik egin genero ikuspegirik gabe, pertsona asko konponbideetatik kanpo utzi nahi ez baditugu". Ines Novellak etxebizitzetako birgaitze energetikoak jarri zituen adibide moduan. Estatistikoki egiaztatu da emakumeek, batez ere familiaburuek, gizonek baino diru-sarrera gutxiago dituztela eta egokitzeko edo klimatizatzeko gaitasun txikiagoa duten etxeetan bizitzen amaitzen dutela. Kalifikazio energetiko zoragarria duen eraikin batean pisu bat ordain dezakeena estatistikoki gizonezkoa izaten da.
Inés Sánchezek, bestalde, azaldu du emakumeen mugikortasuna jasangarriagoa dela, emakumeek autonomia gutxiago izatearen kontura. "Gezurra da esatea berdintasuna eta ingurumenaren iraunkortasuna paraleloan doazela, alderantziz. Mugikortasunaren iraunkortasuna emakumeen ahaleginaren eta hiri-ondasun eta zerbitzuetarako sarbidearen kontura egiten da". Emakumeen bizitza jasangarriagoa egiten duen gauza asko haien gaitasun ekonomiko txikiagoaren eta etxebizitzen egokitzapen energetiko hobea ahalbidetzen duten baliabideetarako sarbide txikiagoaren ondorio dira. Pobrezia energetikoa emakumeena da". Inés Sánchezek ingurumen-politikak berrikustea eskatu du, emakumeengan duten eragina aztertzeko, eta ingurumen-helburuak emakumeen bizitza gehiago okertu ez dezan".
Egin daitekeen beste akats bat da pentsatzea babes ofizialeko etxebizitzen plan bat hiriko edozein tokitan koka daitekeela; izan ere, emakumeak eta biztanleriaren sektore zaurgarriena dira ibilgailu partikularra gutxien erabiltzen dutenak edo segurtasunik ezaren ikuspegitik ordutegi konprometituagoetan lan egiten dutenak. Etxebizitza sozialeko politika batek ondo konektatutako auzoetan eta eskura dauden zerbitzu publikoetan eraikitzea dakar. Etxebizitza-politika genero-ikuspegitik argitu behar da
