Resolver conflictos y otros problemas de convivencia en el aula

Ikastaro honek Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saileko baliozkotzea du (2168170046 kod.) unibertsitateaz kanpoko irakasleentzat. Nafarroako Gobernuaren Hezkuntza Sailaren  baliozkotzea ere  dauka irakasleen etengabeko prestakuntza gisa.

Prestakuntza Programaren beharra: Irakasle askok elkarbizitzak dakartzan zailtasunekin egiten dute topo. Portaera disruptiboak, motibazio eza, indarkeria eta bullyinga, gatazkak, berdinen arteko baztertzea eta familiekiko harremana dira horietako batzuk. Gainera, mundu birtual berriak zaildu egiten du elkarbizitzako zailtasun horien kudeaketa.

Bestalde, harreman arazo horietan parte hartzen duten eragileen ikuspegia kontuan hartuz, hezkuntza profesionalek gatazkari maila desberdinetan aurre egin behar diotela ikusi dezakegu.

• Irakasleen eta ikasleen arteko harremanetan.
• Ikasleen artean.
• Irakasleen eta familien arteko harremanetan.
• Eskola taldearen harremanetan.

Bestalde, arazo horien kudeaketa ez-eraginkorrak arazo emozional handiak eragiten ditu profesionengan, arlo horretako hainbat azterlanek erakusten duten bezala:

• “Irakasleen %37,5 nahiko estresatuta dago ikasleekin duen harremana dela eta”.
• “Irakasleen % 7,4k inoiz erasotua sentitu dela adierazi du”.
• “% 2k hilean gutxienez behin eraso fisikoa jaso duela onartzen du”.
• “Irakasleen eta familien arteko elkarreraginak sortutako estres-maila %19,3koa da”.
• “%24k noizbait familien irainak jaso ditu”.

*2012, ILF-UGT Sindikatua.

• Ikasleen diziplina eza eta errespetu falta % 24 inguru.
• Ikasleen interes eta motibazio falta % 22 ingurukoa.
• Familien laguntza eta lankidetza eza, batez beste %13 ingurukoa.
• Familien onarpen eskasa, batez beste %11 ingurukoa.

*Madrilgo Psikologoen Elkartea: irakasleengan ondoez psikosozial handiena eragiten duten 4 faktoreak (2018).

Faktore horiek guztiek funtsezkoa egiten dute ikastetxeetan emozioen eta bizikidetzaren arloan esku hartzea. Hori dela eta, Bitar-Bask Bitartekaritzaren Euskal Elkarteak hainbat prestakuntza-ekintza diseinatu ditu, lidergoa, bizikidetza, adimen emozionala eta gatazken ebazpena lantzeko.

Kontzeptuen definizioa:

Bitartekaritza: Bitartekaritza Gatazkak Eraldatzeko erdiegituratutako eta borondatezko prozesua da, komunikazioan eta negoziazioan oinarritua. Horren bidez, alderdiak hirugarren neutral batekin elkartzen dira, elkarren arteko lankidetza eta errespetuzko giro batean gatazkak konpontzen saiatzeko. Estatu Batuetan sortu zen 1960ko hamarkadaren amaieran, eta gaur egun Europan gorakada handia izan duen prozedura da. EBk gizarte-bakegintza tresna garrantzitsuenetakotzat jotzen du, eta arlo hauetan nabarmentzen da: familia, eskola, enpresa eta biktima-egoera. Baina, dimentsio formal horretaz gain, Bitartekaritza haratago doa, profesional askoren eguneroko bizitzan oso tresna garrantzitsuak eskaintzen baititu; izan ere, irakasleak bezala, gizarte-harremanek, laguntza-, negoziazio- edo gatazka-prozesuek dakartzaten zailtasunei aurre egin beharra ikusten dute, beren gaitasun profesionalen artean.

Zaharberritze Praktikak: Ikastetxeetan indarkeria areagotzearen aurrean, hainbat konponbide-proposamen aurkeztu dira, eta berehalakoena indarkeria kontrolatzeko errepresioa areagotzera jotzen dutenak dira: diziplina-erregelamenduak gogortzea, edo polizia ikasgeletara sartzea, baina, beste hainbat herrialdetan ikuspegia integralagoa da, eta ikuspegi horretan, diziplina-prozedurak eta neurri zuzentzaileak bertan behera utzi gabe, lehentasuna ematen zaio gatazkaren kaltea konpontzeko eta hura aprobetxatzeko ikuspegiari, bizikidetzako kultura berri bat eta giro harmonikoa eraikitzeko ikastetxe osoan. Zaharberritze-praktika Justizia leheneratzailearen garapenetik dator. Justizia hori azken urteetan mundu mailan garatutako Zuzenbidearen korronte bat da eta eraso baten aurrean, garrantzitsuena kaltea konpontzea dela eta azpimarratzen du, parte hartzen duten pertsona guztiek lankidetza-prozesu batean sartuz. Betidanik pentsatu izan da kaltea iraindu duena zigortzearen bidez konpontzen dela, baina, egia esan, gaia hori baina konplexuagoa da, pertsona batek beste pertsona bat iraintzen duenean, ez dago pertsona kaltetu bakarra, asko dira arazoaren zati. Mindu duen pertsonak segur aski gorroto handia izango du barruan eta ez da erasotuz konpontzen aitzitik, min gehiago egiten jarraitzen dio bere buruari horrela, bai eta hurbileko pertsonei ere (lagunei).

Programako bizikidetza gaitasunak eta gatazken eraldaketa

Programan gaitasun sozioafektibo hauek garatuko ditugu eskolako bizikidetzaren testuinguruan harreta berezia jarriz:

Bizikidetza Aztertzeko Gaitasunak: Gailtasun nabarmenak eta ezkutukoak ulertzea modu eraginkorrean sahiesteko helburuz.

• GATAZKA aztertzea.
• TALDEA-GELA aztertzea.
• IKASLEA aztertzea.

Gaitasun emozionalak: Norberaren eta taldearen emozioak eta sentimenduak ulertu eta kudeatzea, gelako bizikidetza zailtasunei aurrea hartu eta aurre egiteko.

• Nire erreakzio emozionalak ezagutu eta erregulatzea.
• Beste pertsonen emozioak erregulatzea.
• Gatazka Emozionalak konpontzeko beharra.
• Hitzik gabeko komunikazioa eta enpatia.

Komunikazio gaitasunak: Komunikazio trebetasunak eta teknikak egoki erabiltzea gatazkei aurrea hartu eta konpontzeko.

• Komunikazio estrategikoa
• Aktiboki entzutea eta feedbacka.
• Galdera.
• Komunikazio asertiboa eta kooperatiboa.
• Komunikazioa eta mugak ezartzea.

Negoziazio gaitasunak: Negoziazio printzipioak, tresnak eta teknikak aplikatzea talde baten arazoei lankidetza konponbideak bilatzeko.

• Elkarlaneko negoziazioa
• Elkarlaneko negoziazioaren teknikak eta estrategiak

Harremanetarako gaitasunak: gatazkak eraldatzeko perspektibak, tresnak eta teknikak nola erabili. Bizikidetza arazo baten aurrean pertsonen arteko ulermena eta enpatia sortzeko.

• Ahalduntzea eta legitimazioa.
• Birformulazioa eta Ni hizkuntza.
• Galdera zirkularrak.
• Historia alternatiboa

Estrategia eta Tekniken gaitasunak: Irakasle taldea  ikasgelan gertatu daitezken bizikidetzako zailtasunen aurrean estrategia eta prozesu desberdinak egokitzeko gai izatea komeni da.

• Lankidetza negoziazioa.
• Gela Batzarra.
• Bitartekotza.
• Bitartekaritza konpontzailea.
• Bake-zirkuluak.
• Batez besteko talde lana / behatzailea.
• Euskarri-zirkuluak.
• Odol-zirkuluak.

Méthodologie

Bizikidetzako eta gatazken eraldaketako gaitasunen garapenean oinarritutako bi dimentsio konbinatzen ditu prestakuntzak:

Moodle plataformaren bidezko autoprestakuntzan:

• Ezagutza teorikoak eskuratzea.
• Jarduera praktikoak eta autoebaluazio probak egitea.

On line saioak zuzenean: Zalantzak argitzeko eta elkarbizitza kudeaketarako eta gatazken eraldaketarako trebetasun, tresna eta tekniken inguruko lan interaktiboa egiteko saioak.

Programak eskola taldearen esku hartzea gomendatzen du gatazka profesionalak errazteko trebetasunak, tresnak eta teknikak, ikasgelan gertatzen diren gatazka eta eraso egoeren testuinguruan aplikatuz. Horretarako, irakaskuntza-metodologia eta hazkunde pertsonal eta profesionalean oinarritutako ibilbide metodologikoarekin planteatzen da: 1. FASEA: autoezagutza; gaitasun pertsonalen autoebaluazioa (kontzientzia hartzea). 2. FASEA: Autoprestakuntza (Paradigma teorikoak eskuratzea). 3. FASEA: Eskumenen aplikazio kontzeptuala. 4. FASEA: Gaitasunen entrenamendu isolatua. 5. FASEA: Entrenamendu globala (gaitasunen arteko erlazioa). 6. FASEA: gaitasun berrien garapenaren ebaluazioa. Proba teorikoa: modulu didaktiko bakoitzeko 10 galderako test formatuan eduki teorikoak eskuratzeko ebaluazioan oinarritzen da. Proba praktikoa: Ikaskuntza teorikoa Eskola Bizikidetzako testuinguru eta agertoki desberdinetan aplikatzeari buruzkoa.

Irakasle taldea:

Asier García Real

• Bideratzailea, bitartekaria eta bizikidetza aholkularia
• Hezkuntza-Coacha
• "Nola aurre egin gatazkei?" proiektuaren koordinatzailea
• Bitartekaritzari eta gatazken ebazpenari buruzko liburuen eta bestelako argitalpenen autorea