Arrantza jasangarria eta Klima-Aldaketa
Nerea Páramo Ormaetxe, Diseinu Industrialeko eta Produktu Garapeneko ingeniaria, Omegabyte taldeko kidea eta “Sharksafe” proiektuaren bultzatzailea.
Proiektuaren jatorria.
“Sharksafe” proiektua BTWCk (Bermeo Tuna World Capital) antolatutako Bermeoko Innovathon 2020 proiektuaren testuinguruan sortu da. Berrikuntza-hackaton hori arrantza-industriak gaur egun dituen erronkei erantzutera bideratuta dago.
Proiektuan planteatzen zen erronketako bat espezie osagarriak ustekabean harrapatzea saihestea zen. Arrantzaren helburu ez diren espezieak arrantza-aparailuetan harrapatuta geratzen direnean gertatzen da ustekabeko harrapaketa. Elasmobrankioen harrapaketa osagarriaren arazoa aztertu zuten proiektuan; marrazoak eta arraiak dira.
Erabaki horren arrazoi nagusietako bat espezie horiek ugalketa-tasa nahiko baxuak zituztela eta heldutasun berantiarra zutela izan zen. Gainera, ikusi zuten espezie horiek, gainerako itsas espezieek ez bezala, organo elektrosentikorrak dituztela: Lorenziniren anpuluak, eremu elektromagnetikoak atzemateko gai direnak. Itsasoko espezie askok Lurreko eremu magnetikoa detektatzeko gaitasuna dute korronte migratzaileen bidez gidatzeko, baina gaur egun ez da ezagutzen eremu elektrikoak detektatzeko gai den espezierik. Hala, bereizketa argia aurkitu zuten, espezie horiek arrantza-eremuetatik askatzeko gai zen sistema edo teknologiaren bat garatu ahal izateko.
Proiektuaren helburuetako bat teknologia berriak bultzatzea izan zen, atun-ontzidiari jasangarritasunaren helburuetan aurrera egiteko eta, hartara, espezieen kontserbazioa eta biodibertsitatea bermatzeko. Marrazo eta arraiak dituzten elektrosentikotasun diferentziatzaile horretaz baliatuz, gradiente elektrikoa sortuko zuen gailu bat planteatu zuten, organo horiek gehiegi estimulatzeko gai izango zena, espezie horiek arrantza-eremutik uxatu zitezen.
Proiektuaren garapena.
Hasierako asmoa marrazoek estimulu elektriko horien aurrean duten portaeraren metrikak emateko gai zen gailu testagarri bat garatzea izan zen, baina hori ez da posible izan. Zoritxarrez, gaur egun ez dago baliabiderik proiektua gauzatzeko.
Proiektua hasi zenetik, prototipoa garatzeko ikerketa eta lankidetza behar zirela ikusi zen. Lehenik eta behin, planteatutako teknologiaren egoera oso txikia zen, horri buruzko ikerketa gutxi zegoen eta teknologia hori erabiltzen zuen gailu komertzializatu bat baino ez zegoen.
Bestalde, legedi eta izaera politikodun hesi bat aurkitu zen. Gaur egun, marrazoak nazioartean kontserbatzeko neurri bakarra Marrazoen Nazioarteko Ekintza Plana (PAI/Marrazoak) da. Plan hori borondatezkoa da. EBko herrialde askotan bazterkinen prebentzio- eta kudeaketa-neurriak gauzatzen diren arren, arrantza-ontzietan amaitzen diren marrazo gehienak ez dira bizirik irauten barruko organoetan eragindako kalteengatik askatu ondoren.
Etorkizunari begira
Asmoa zen proposamena Lisboako Ozeanoen Mundu Konferentzian aurkeztea, 2021eko ekainean, baina, pandemia egoera zela eta, ezinezkoa izan da. Gaur egun proiektua geldituta dago baliabide finantzario, material eta giza baliabiderik ez duelako, baina proposamen honen sustatzaileen itxaropena espezie horien kontserbazioa sustatuko duten proiektuen garapena bultzatuko duen ekimenen bat sortzea da. Beren ustez, jende orokorrak marrazoen pertzepzioa negatiboa da, eta horrek ez du laguntzen. Horregatik, kontzientziatu eta ulertarazi nahi dute espezie horiek, beren izen txarra alde batera utzita, ezinbestekoak direla itsas biodibertsitatea orekatzeko. Kate trofikoaren goialdean egotean, harrapari horien talde handiak desagertzeak ondorio katastrofikoak izan ditzake ekosistemen orekan, eta aurreikusi ezin diren eta kalkulatzen zailak diren kate-efektuak sor daitezke.
“Sharksafe” proiektuaren sustatzaileek itxaropena dute horri buruzko legezko neurriak indartu egingo direla eta espezie horien arrantza nahita nahiz nahi gabe sustatuko dela. Horrez gain, harrapaketa osagarriak saihesteko gai diren teknologien garapena sustatuko dute. Oraingoz, gizartea bere babesaren garrantziaz jabetzen jarraituko du, marrazoak hemen laguntzeko daudela ulertaraziz, eta ez guri kalte egiteko.
