Hizkuntza-nahasmenduak haur elebidunen garapenean: ebaluazioa eta esku-hartzea

Medikuntzan lizentziatua naiz Nafarroako Unibertsitatean, pediatrian espezializatua, BAME bidez, Nafarroako Ospitale Gunean. 32 urtez aritu naiz lehen mailako arretako pediatra lanetan. Nafarroako ELAIA eta GAT elkarteetako bazkide sortzailea, biak profesionalen eta familien arteko sare lanean aritzen direnak garapen gaietan. Haur euskaldun elebidun eta eleaniztunetan hizkuntzaren garapenaren nahasmenduei buruzko 10 udako ikastaroetako zuzendaria izan naiz; lehen hirurak NUPekin, eta hurrengo zazpiak UPV/EHUrekin. Fisioterapia/hidroterapia eta neurogarapenari buruzko 4 ikastaro ere zuzenduak ditut NUPen. Irakasle laguntzailea naiz NUPeko Arreta Goiztiarreko berezko tituluan. Pediatria eta arreta goiztiarreko elkarteetako hainbat kongresu eta bileratan aurkeztu izan ditut komunikazioak. ANPE garapeneko pediatria-taldeko eta SVNP pediatria sozialeko taldeko kidea naiz. Egun, doktorego-tesia prestatzen ari naiz, lehen mailako arretako pediatrak hizkuntza-nahasteen detekzioan, balorazioan eta esku-hartzean duen eginkizunari buruzko

Irakasle Osoa (UPV/EHU), Euskal Filologian Litzentziatua (UPV/EHU) eta Hizkuntzalaritzan Doktore (U. Hamburg, Alemania). Irakasle eta Ikertzaile Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak sailean, eta ELEBILAB Ikertaldeko zuzendaria (UPV/EHU). Ikerketa gaiak: elebitasun goiztiarra; haurren keinuak, hiztegia, gramatika eta fonologia; hizkuntzaren erabilera hizkuntza-ukipen egoeratan eta baita hizkuntza-garapena hizkuntza-nahasmenduak dituzten haurrengan ere.

Alde bietan gorreria sakona eta Citomegalobiruseko infekzio batek eragindako kalte erantsiak dituen kokleako inplantea duen neskato nerabe baten ama naiz. Industria Antolakuntzako Goi Mailako Ingeniaritzako titulua dut, eta ekoizpen-arduradun gisa lan egiten dut erakunde publikoei zerbitzuak eskaintzen dizkien enpresa batean (hainbat udal, Aldundia, Eusko Jaurlaritza). Bortzirietako Guztiok Elkarteko lehendakariordea eta hasieratik bazkidea naiz, eta baita bazkide ere kokleako inplantearekin zerikusia duten edo behar bereziak dituzten haurren zenbait guraso-elkartetan ere, hala nola Eunate, Aransgi, AICE eta Lagundu elkartea. Ahozko Entzumen-terapiaren (AHT) bidez ezarritako haur gorren birgaitzearen defendatzaile sutsua naiz eta 2014ko ekainean Los Angelesko John Tracy Center-eko Nazioarteko Programan parte hartu nuen gure familiarekin batera. Parte hartu dut behar bereziak dituzten haur elebidunen hizkuntza garapenarekin lotuta, azken 10 urteetan Lesakan (eta Beran), NUPekin edota UPV/EHUrekin batera, antolatu diren ikastaro guztien antolaketan.

Pedagogian lizentziatua (Nafarroako Unibertsitatea) eta diplomatua Magisteritzan, Entzumen eta Hizkuntzan (U. Pontificia de Salamanca). Irakurtze eta idazte nahasmenduetan eskuhartze edukatibo eta klinikoan trebatua (U. Complutense) eta graduondoko tituluduna da errehabilitazio eta eskuhartze neurokognitiboan. Aritu aditua da aholkularitza pedagogikoan (Asociación Síndrome de Down de Navarra), aholkulari eta terapeuta bezala (Asociación Navarra de Autismo) eta baita pedagogo lanetan ere (Centro Neurológico de Atención Integral). hainbat ardura eta lanpostuetako ardura izan ditu administrazioan 2000. urtetik aurrera lan horiekin batera aurrera eraman dituenak, besteak beste, Nafarroako Hezkuntza Ekitaterako Baliabide Zentroko (CREENA/NHEBZ) entzumen urritasun eta ikasteko eta hitz egiteko nahasmenduen lantaldean, edo Portaera Programako koordinatzaile lanetan, 2023ko iraila arte. Egun, hezkuntza-beharren azpiataleko arduraduna da Nafar Gobernuko Hezkuntza atalean. Parte-hartutako formakuntza eta berrikuntza programa ugarietan, Navarrabiomed neurologia pediatrikoko ikertaldean. Nafarroako arreta goiztiarreko AITANA elkarteko lehendakariordea da.

Logopedian diplomatua Murtziako Unibertsitatean. La Salle Unibertsitate Zentroko Arreta Goiztiarrean aditu tituluduna. Prestakuntza du jaioberrien logopedian, eta bereziki Jaioberrien Zainketa Intentsiboetako Unitate eta jaiotze goiztiarreko haurren disfagian. Edoskitzaroko aholkularitzako prestakuntzaduna. Gaur egun, Nafarroako Gobernuko Arreta Goiztiarreko Zerbitzuan lan egiten du.

Nafarroako Unibertsitate Publikoko Irakasle eta Ikertzailea da. Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako Irakasle graduetan irakasle dihardu Entzumen eta Hizkuntza aipurako irakasgai batzuetan. Doktorea da. Hizkuntzaren jabekuntzaren inguruko doktorego-tesia idatzi zuen Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHU, 2015). Liburu eta aldizkari espezializatuetan argitaratutako hainbat artikuluren egilea da, eta hizkuntzaren bereganatzeari buruzko hainbat ikertaldetako kide izan da eta da. Ikerlerro nagusia eskola adineko haurren ahozko eta idatzizko hizkuntzaren garapena du, bereziki, gaztelania lehen edo bigarren hizkuntza bezala duten haurrena. Interes berezia du komunikatzeko gaitasunaren garapenean eragina izan dezaketen faktoreekin, besteak beste, sorburu hizkuntzak, eskolaz kanpoko hizkuntzaren erabilerek, hizkuntzekiko motibazioek, edo nahasmendu-gaixotasun pilaketak.

Iñaki Garcia Fernandez irakasle agregatua da UPV/EHUko Psikologia Klinikoa eta Osasunaren Psikologia eta Ikerketa Metodologia Sailean. 1991an lizentziatu zen Psikologian eta 2001an doktore-tesia defendatu zuen UPV/EHUko Psikologia Fakultatean. 2000-2012 bitartean irakasle izan zen Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean. 2012tik aurrera UPV/EHUko Psikologia Fakultatean irakaslea da Portaera Zientzien Metodologia alorrean, bertan ikerketarako metodologiako ikasgaiak irakasten ditu. Ikerketa arloan ELEBILAB ikerketa taldeko kidea da, bertan haur txikien komunikazio garapenarekin lotura duten gaiak aztertzen ditu. 20 Ikerketa-proiektu baino gehiagotan parte hartu du, eta ikerketa jarduera horren ondorioz, 30 artikulu, 2 liburu eta 18 liburu-kapitulu argitaratu ditu.

Euzkaraz eta frantsesez lan egiten duen ortofonista naiz. Haur Euskara-Frantses elebidunen hizkuntza garapen tipiko eta atipikoaren azterketak interesatzen nau, batez ere diagnostiko eta esku hartze bideen zehazteak. Euskal Ortofonisten Elkartean parte hartzen dut, besteak beste, gai horien jorratzeko.

Ingeles Ikasketetako Gradua Euskal Ikasketetako aipamenarekin egin ostean, Hizkuntzalaritza Teoriko eta Esperimentala masterra (UPV/EHU) egin nuen. Nire Master Amaierako Lanean Hizkuntza-Garapeneko Nahasmendua (gaztelaniaz TEL edo TDL gisa ezagutzen dena) gaztetxo euskaldunetan ikertu nuen eta proiektu honen harira, Euskaltzaindiaren Mintzola 2023 saria jaso nuen. Zenbait hitzaldi eta ikastaro emana naiz gai honen inguruan eta, egun, Hizkuntza-Garapeneko Nahasmendua euskara-gaztelania elebidunetan ardatz, doktoretza tesia egiten ari naiz ELEBILAB ikertaldean (UPV/EHU).

Psikologian graduatua naiz Deustuko Unibertsitatean, eta Psikologia Sanitario Orokorrean Masterra unibertsitate berean. Bilbon aritzen naiz psikologo gisa, batez ere nerabeekin eta helduekin, bai eta bikoteekin eta familiekin ere. Sexualitateari, bullying-ari eta kudeaketa emozionalari buruzko tailerrak ere ematen ditut ikastetxeetan eta enpresetan. 2018tik, TEL-Euskadi elkartearekin kolaboratzen dut, eta gizarte-trebetasunei buruzko tailerrak egiten ditut elkarteko kide diren haur eta nerabeekin, bai eta haur eta gazteekin ere, HGN diagnostikorik izan ez arren, beren trebetasunak landu behar baitituzte. Arlo sozial eta emozionalarekin lotutako hainbat arlotan dituzten zailtasunak lantzen ditugu. Tailer horietan agerian geratu da hainbat alderdi landu behar direla familian, hala nola autoestimua, autonomiaren sustapena edo familia barruko komunikazioa. Hori dela eta, bi lankiderekin batera, familia osoarekin hautatutako gaia lantzeko saioak egin ohi ditugu, kide bakoitzak ikasitakoaren alderdi praktikoak eraman ditzan.

Garapen kognitiboan eta hizkuntzaren garapenean interesa duen haur-psikologoa naiz. Nire ikerketa eta irakaskuntza jardunean ondoko galderei erantzuten ahalegintzen naiz: haurrek hizkuntza eta trebetasun sozialak eta kognitiboak nola garatzen dituzten, trebetasun horiek nola erlazionatzen diren eta zergatik kasu batzuetan garapen natural hori eten edo kaltetzen den.

Ikertzailea eta unibertsitateko irakaslea da UPV/EHUn. Hezkuntza Zientzietan Doktorea. Psikopedagogia ikasketak egin zituen, eta hizkuntzen didaktika eta kulturartekotasunean espezializatu zen EKOMU masterrean. Ikuspegi sozio-diskurtsiboa du oinarri eta irakasleen prestakuntza eta hizkuntzen ikas-irakaskuntza dira bere ikerketa gai nagusiak. MIKER (HUHEZI) ikertaldean aritu da urte askotan, eta egun, ELEBILAB (UPV/EHU) ikertaldean ikertzaile eta irakasle dihardu Hezkuntza eta Kirol Fakultatean (UPV/EHU, Gasteiz).

Lopopedia Diplomaduna, Salamancako Universidad Pontifician. Magisteritza Diplomaduna Haur hezkuntzan, Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Logopeda dihardu Nafarroako Arreta Goiztiarrean 2007z geroztik.

Neuropsikohizkuntzalaria da. Euskal Filologiako (Baionan eta Gasteizen) eta Hizkuntzaren Zientzien lizentziatura eta Masterra (Parisen) egin zituen. Gero, neuropsikohizkuntzalaritzan eta afasiologian espezializatu zen, ikerketa-masterra eta doktoretza eginda Le Mirail Unibertsitatean (Tolosa, Frantzia, 2011an). Ondotik, doktoretza-ondoko egonaldia egin zuen Montrealeko ortofonia-eskolan, Donostiako BCBL eta Baionako IKER ikerketa-zentroetan. Hizkuntzalaritza klinikoan eta psikohizkuntzalaritza aplikatuan dihardu euskaldun eta eleanizdunengan hizkuntza arazoak hautemateko tresnak garatzen Euskal Herriko, Europako eta Europaz kanpoko diziplinarteko taldeetan.

TEL-EUSKADI elkarteko lehendakaria da. Beste 8 familiekin batera Asociación de Familias y Amigos de Personas con Trastorno Específico del Lenguaje TEL-EUSKADI elkartea sortu zuen 2013an. Orduz geroztik dihardu lehendakari lanetan, aldi berean neurogarapeneko nahasmendu honetan zein beste batzuetan formatzen, TEL/TDL (euskaraz AHAE/HGN) nahasmendua dutenen kolektiboaren beharrak erakundeen aurrean aldarrikatzeko eta familiak, hezitzaileak eta nahasmenduarekin interesatutakoak orientatzeko.

Ahozko hizkuntzaren ulermeneko eta adierazpeneko aditu tituluduna (AG Bell Academy) izateaz gain, bi master-titulu ditu, bata Hezkuntza zientzietan (U. South California/John Tracy Center (JTC), AEB) eta bestea, 2013an, Hipoakusikoen hezkuntzan arreta berezia duen Hezkuntza Bereziko masterrean (U. San Diego/ JTC, AEB). Egun, Mount Saint Mary’s U./JTCko Hipoakusikoentazko Hezkuntza Master eta Espezializazio Programako zuzendarietako bat da, 2017z geroztik. Irakasle eta Hezkuntza zerbitzuetako zuzendari aritu zen Kaliforniako Los Angeleseko JTCn. Hezitzaile elebiduna da. JTCn entzumen urritasuneko haurren familiak aztertzen ditu eta laguntza ematen die, gurasoentzako prestakuntza-ikastaroen bidez, ikaskuntza goiztiarrerako, eskolaurreko ikaskuntzarako zein ikasketa ibiltarietarako tokiko hezkuntza-zerbitzuak koordinatuz, eta gurasoentzako nazioarteko prestakuntza-saioak antolatuz (ingelesez eta gaztelaniaz).