Educación científica y competencias clave. Plan STEAM de centro

Ikasturte honetan, Lehen Hezkuntzako eta Bigarren Hezkuntzako irakasleak eta etorkizuneko irakasleak bildu nahi dira, Hezkuntza Zientifikoa eraldatzeko eta ikasgeletan funtsezko konpetenziak praktika didaktikoan txertatzeko jarduteko modu eraginkorrei buruz hausnartzeko, eztabaidatzeko eta ideiak partekatzeko.

LOMLOEren konpetentziak ikasteko eredua funtsezko zortzi  konpetentzia eskuratzean oinarritzen da. Horietako bat matematikarako konpetentzia eta zientzia, teknologia eta ingeniaritzarako konpetentzia dira. (STEM). XX. mendeko azken hamarkadetan sortu zenetik, STEM hezkuntza-ikuspegiak (ingelesetik, Science, Technology, Engineering, Mathematics) zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika bateratu nahi ditu. Kontzeptua Europako Batzordeak sortu eta sustatu zuen mende honetako lehen hamarkadan, bokazio zientifiko-teknologikoa duten gazteen beherakadari aurre egiteko ekimenak bultzatzeko.

Hezkuntza zientifikoa funtsezkoa da ez bakarrik STEM konpetentzia garatzeko, baita gainerako funtsezko konpetentziak lortzeko ere. Hezkuntza-erakundeek hezkuntza zientifikoak funtsezko konpetentziak eskuratzeko duen garrantzia bultzatu behar dute. Helburua hezkuntza zientifikoa hobetzeko aukerak sortzea da, eta horrek, aldi berean, ikasleei sormena, arazo konplexuak konpontzeko gaitasunak eta enplegagarritasuna garatzeko gaitasuna ematea dakar. Funtsezkoa da ikasleak zientziari buruz ikasteko gai izatea beste irakasgai batzuen bidez, eta alderantziz. Zientziaren, sormenaren, ekintzailetzaren eta berrikuntzaren arteko loturak eta sinergiak ere indartu behar dira.

Azken urteotan ingelesezko STEM, Artearen A siglei gehitu zaie. Arte-trebetasunak eta sormen-trebetasunak STEM hezkuntzarekin uztartzea da helburua, eta, horrela, berrikuntza eta diseinua, jakin-minaren eta irudimenaren garapena edo arazo bakar bati irtenbide desberdinak bilatzea bezalako alderdiei balioa ematea. Gainera, ikasleen beste gustu eta interes batzuk hobeto integratzeko aukera ematen du, a priori zientziari edo teknologiari buruzko prestakuntza-ibilbide baten alde egingo ez luketenak, aplikazioen eremua zabalduz eta diziplinen arteko oztopoak eraitsiz. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak 2018ko ekainean aurkeztu zuen STEAM Euskadi Estrategia, hezkuntza-maila guztietan zientzia eta teknologiako hezkuntza sustatzea helburu duena. STEAM ikuspegi horrek artea gehitzen du, diziplina anitzeko planteamendua are gehiago indartuz. Horrela, diziplina zientifiko-teknologikoen eta artistikoen arteko bereizketa tradizionalarekin hausten da. Irudimenaren eta jakin-minaren garrantzia nabarmentzearen abantailak izugarriak dira esperimentazio- eta berrikuntza-prozesu guztietan.

STEAM proiektu batek bokazio eta asmo profesional zientifiko-teknologikoak inspiratu nahi ditu, arreta berezia jarriz ikasleengan, eta kultura zientifikoa sustatu nahi du gizartearen artean. Gaur egun, hazkunde azkarreneko enplegu-sektoreak STEAM eremuarekin lotuta daude. STEAMeko profesional kualifikatuen eskaria handitzen ari da, eta joera horrekin jarraituko duela aurreikusten da. Ingeniari gehiago beharko dira, teknologoagoak, ikertzaile gehiago. Diziplina horietako bakoitzaren ezagutzak funtsezkoak dira ikasleek orain eta etorkizunean arrakasta izan dezaten lan-munduan sartu nahi dutenean, eta, horrez gain, eremu horiek guztiak bizitza errealarekin oso lotuta daude. Bizi garen gizarte oso teknifikatuak eta egungo munduaren konplexutasunek eskatzen dute pertsona guztiek ezagutza eta trebetasunak izatea arazo zailak konpontzeko, ebidentziak biltzeko eta ebaluatzeko, eta hainbat hedabidetatik jasotzen duten informazioa aztertzen jakiteko.

Beharrezkoa eta premiazkoa da gizarte osoan eta maila guztietan kultura berritzailea sustatzea, haurrengandik hasita. Hezkuntzaren STEAM ikuspegiaren helburua ikaskuntza-egoerak nahita eragitea da, ikasgai horien kontzeptuak aldi berean eta modu integratuan ikasteko, problemak diseinatzeko eta ebazteko testuinguru praktiko batean. Ikerketan oinarritzen da, esperimentuak planifikatuz, hipotesiak ikertuz, informazioa bilatuz, ereduak eraikiz, taldean lan eginez, eztabaidatuz eta azalpen koherenteak proposatuz. Eta hori guztia ikastetxerako STEAM proiektu baten planteamenduan zehaztu daiteke.

Ikastaroan ikasgai desberdinetatik STEAM jarduerak artikulatzeko modua landuko da, gure ikasgeletan STEAM mugimendua inplementatzeko zailtasunei erantzuteko eta eguneroko bizitzako gertaerekin lotura zuzena duten benetako ikaskuntza-egoeren bidez gaitasunen garapena planteatzeko. Izen horren barruan sartzen diren hezkuntza-ekimen edo -proiektuek irakasgai horien antzekotasunak eta puntu komunak baliatu nahi dituzte irakaskuntza- eta ikaskuntza-prozesuaren diziplinarteko ikuspegia garatzeko, eguneroko bizitzako testuinguruak eta egoerak txertatuz eta beharrezko tresna teknologiko guztiak erabiliz. Hezkuntza zientifikoa hobetzeko eta, beraz, STEM gaitasuna garatzeko estrategiak aurkeztuko dira, eta hainbat testuingurutara egokitu daitezkeen proiektuak eta materialak aurkeztuko dira, ikastetxeko STEAM proiektuak garatzeko.